Anthems, Emblems & Flags

Traditiegetrouw is er in de periode februari – maart het “Six Nations” tornooi rugby. Naast Frankrijk en Italië zijn de andere deelnemers Engeland, Schotland, Wales en Ierland. De matchen trekken enorm veel volk, zowel in de stadions als voor het televisietoestel.

Tijdens de match zie je een allegaartje van vlaggen en emblemen en men maakt het je nog moeilijker als de nationale volksliederen weerklinken. De Fransen en de Italianen zorgen niet voor problemen met respectievelijk de Marseillaise en Il canto degli Italiani en hun beide tricolores. Met de vier andere landen is het echter af en toe een heerlijk doolhof. Een wisselend beeld, komende van alle kanten, afhankelijk van periode, evenement, interpretatie en zelfs van emoties! Even proberen om wat klaarheid te scheppen.

Het is het beste te beginnen met de emblemen, misschien nog het gemakkelijkste gestructureerd. Elk deel van Groot-Brittannië heeft zijn eigen patroonheilige en (bloem)embleem.

Voor Engeland is dit St George en de ‘Roos’. De ‘Roos’ vindt haar oorsprong tijdens de Rozenoorlog, een soort van burgeroorlog (1455-1485) tussen het Huis van Lancaster (die een rode roos als embleem had) en het huis van York (trotse eigenaars van een witte roos). Om een lang verhaal kort te maken: Henry VII, vader van de beroemdere Henry VIII, een Lancaster man, huwde Elizabeth of York en maakte zo diplomatisch een einde aan de burgeroorlog. Hij stichtte “the House of Tudor” en creëerde een nieuw embleem: de Tudor Roos, een mengeling van wit en rood, trouwens zeer goed te zien op de shirts van de Engelse nationale rugbyploeg.

St George (of St.-Joris ) was populair vanaf de tijd van Richard I (Lionheart) en zijn Kruisvaarderleger dat in 1191 – 1192 campagne voerde onder de hoge bescherming van Sint-Joris. De Kerk volgde, in 1222 zou de Synode van Oxford hem uitroepen als Patroonheilige van Engeland, met 23 april als feestdag. De verering in Engeland was totaal: de banier (een rood kruis op een witte achtergrond) van Sint-Joris zou de nationale vlag van Engeland worden (tot James I in 1603 de troon besteeg) en werd zelfs al vanaf de Honderdjarige Oorlog gebruikt als uniformtuniek voor het landleger. De echte St George was geen Engelsman, maar een christen soldaat in het Romeinse leger in de 4de eeuw.

Het St George kruis, rood op witte achtergrond, is wellicht afgeleid van het rode kruisembleem, door de Tempeliers gedragen tijdens de Kruistochten. Overschaduwd door de “Union Jack” voor het merendeel der Engelse geschiedenis, heeft het recenter als vlag een renaissance beleefd, vooral dankzij de grote sportevenementen, waaraan Engeland alleen als deel van het Verenigd Koninkrijk deelnam. Er werden 1.500.000 St George vlaggen verkocht tijdens de wereldbeker voetbal 2006.

St David is enig onder de patroonheiligen in Groot-Brittannië, omdat hij zijn oorsprong vond in het gebied waarvoor hij patroonheilige is. Hij werd geboren rond 460 in het zuiden van Wales en stichtte kerken en kloosters in een periode waarin nog een groot deel van de bevolking heiden was.

De huidige vlag van Wales met de rode draak op groen en witte achtergrond is reeds eeuwen in gebruik, maar pas sinds 1959 heeft ze het officiële status gekregen van de vlag van Wales. De draak moet steeds met het aangezicht naar de vlaggenstok staan.

In Wales heb je een nationale bloem, “the daffodil”, of narcis, maar er is ook een nationaal embleem, de prei, je ziet die prei bv. op de kraagstukken van de Welsh Guards. In de oude taal van Wales, het Welsh, hebben zowel de paasbloem als de prei hetzelfde woord (ceninen).

Als we Schotland zeggen, denken we aan St Andrew, sinds de 10de eeuw patroonheilige. Over zijn bestaan doen er een massa legendes de ronde. Het diagonale blauwe kruis op witte achtergrond wordt meestal gebruikt als Schotse vlag.

The thistle of de distel is dan weer zowel het nationale symbool als de nationale bloem voor de Schotten. Hiervoor is maar 1 verklarende legende. Tijdens een inval van de Vikings in de 13de eeuw trapte een van hen in een distel en riep zo hard dat de Schotse wachters van de vesting alarm konden slaan en uit dankbaarheid adopteerden ze de plant als nationaal symbool.

Voor Ierland wordt zowel voor de Ierse republiek, als voor Ulster (Noord-Ierland) het klavertje 4 of ‘shamrock’ gebruikt. Patroonheilige St Patrick kent iedereen van de “beruchte” dag in maart (de 17de) wanneer Guinness in overvloed vloeit.

Na al deze vlaggen komen we bij de bekendste: de Britse vlag of The Union Jack. Volgens een bron zou de term “Jack” komen van de vlaggenstok (of jack staff) waar de vlag op een schip bevestigd wordt, maar een andere bron zegt dan weer dat de vlag is genoemd naar Koning James I (Jacobus in het Latijn), die de vlag introduceerde bij zijn troonsbestijging in 1606 toen hij als James VI van Schotland de hereniging met Engeland invoerde. The Union Jack is een samenraapsel van de individuele vlaggen van Engeland, Schotland en Noord-Ierland. Wales was een Prinsbisdom en werd niet opgenomen in de vlag. De vlag is niet symmetrisch, door de asymmetrie wil men de indruk vermijden dat het ene kruis boven het andere ligt.

Volgende maal gaan we ietsje dieper in op de volksliederen.