DSC_0065DSC_0099

 

De Eerste Wereldoorlog heeft een enorme impact gehad op het gebied van de Aisne. Misschien is het wel het zwaarst vernielde departement gedurende de Grote Oorlog. Constant waren er gevechten van september 1914 tot oktober 1918.

Voor we de slagvelden intrekken gaan we eerst op bezoek in Laon (door de plaatselijke bevolking uitgesproken als LON).

Laon is als een Acropolis gepland op een kalkachtig plateau, dat zelfs ooit nog wijngaarden in zijn patrimonium had. Van ver zie je reeds de stad verrijzen met zijn majestueuze kathedraal, midden in het oude stadsgedeelte op een hoogte van ongeveer 100 meter. Het is een stad met een ongemeen rijk architecturaal erfgoed en herbergt bijna 80 historische, geregistreerde en beschermde monumenten. Best is om de bovenstad te bezoeken via de vesten. Hier vind je trouwens genoeg parkeerplaats nabij de citadel. Laon is sinds Karolingische tijd geroemd als religieus en intellectueel centrum. Dit had men vooral te danken aan de aanwezigheid van seculiere kanunniken die zich vooral in de 12de en 13de eeuw vestigden in de buurt van de kathedraal. Tijdens het Karolingische bewind veranderde het statuut van de monniken van een abdij van reguliere geestelijke naar dit van seculiere kanunnik. Deze kanunniken (chanoines genoemd) waren een semigesloten gemeenschap in de middeleeuwse steden. Zij waren niet onbemiddeld, hun rijkdom hing af van allerlei factoren zoals familiale origine. Klerikaal hadden ze minstens de titel van subdiaken en velen hadden ook een bepaalde stand in het beroepsleven. Ze hadden specifieke taken in de kathedraal of daarbuiten (jurist bv.). In Laon waren er in de 13de eeuw maar liefst 84 kanunniken aanwezig. Zij bouwden naast de kathedraal hun eigen centrum met tuinen en binnenplaatsen, in feite creëerden zij een stad in een stad. Zij gaven o.a. theologische les, waren op de hoogte van gezondheidszorg, maar kwamen bijna niet in contact met de gewone bevolking. Zij hadden grote politieke invloed en door hun macht kwamen ze dikwijls in conflict met de bisschop en zijn beslissingen.

DSC_0069DSC_0072DSC_0087DSC_0097

De Notre Dame Kathedraal van Laon dateert uit de 12de eeuw en heeft in feite zeven torens, maar ze zijn niet allemaal afgewerkt. Voor vele andere gotische kathedralen vond men inspiratie in Laon. De imposante, maar licht ogende torens hebben een bezienswaardigheid in de ossen die twee torens versieren, een unicum uit de Franse gotiek. Een belangrijk kenmerk van vroeggotische stijl vinden we ook in het schip met 4 niveaus – grote bogen, tribunes, triforium en hoge vensters. De spitsbooggewelven hebben afwisselend zwakke en sterke zuilen, een technisch hoogstandje uit de middeleeuwen. Ook nog vele glasloodramen, Laon was een van de weinige steden die aan het oorlogsgeweld ontsnapten. Mocht je de kans hebben om met een gids de meer dan 200 treden te beklimmen, zeker doen! Het uitzicht op het middeleeuwse gedeelte is adembenemend. Het middeleeuwse gedeelte van Laon is ook te voet goed te exploreren met overal nuttige aanwijzingsborden. Zo is er de Tempelierskapel uit de 12de eeuw, een kleine versie van de kapel in Londen in de City, niet ver van Temple Underground station en bekend uit de Da Vinci code. De kapel in Laon is de oudste bestaande kapel van de tempeliers in Frankrijk. Over de kathedraal kom je via het smalste straatje van Laon, je kan er niet naast elkaar lopen, op het Dauphinbinnenplein, waar ooit een herberg stond waar Lodewijk XIV zou verwekt zijn volgens de overlevering. Vergeet ook niet als je het Office de Tourisme bezoekt een kijkje te nemen in de kelder. Hier was vroeger het Hotel-Dieu in de middeleeuwen zowel een ziekenzaal als een overnachtingsplaats voor pelgrims. Alleen het souterrain met de gotische ziekenzaal en de benedenzaal (zaal der “passanten”) is nog bewaard. Verlaat Laon via de prachtige Ardonpoort en wandel via de Rempart naar de Citadel, een wandeling die mooie uitzichten biedt. De Citadel is nu een administratief centrum, maar de ondergrondse gangen en kazematten zijn te bezoeken met een gids. Laon is gebouwd op steengroeven waarvan de kalkstenen in de loop van de eeuwen ook benut werden voor de bouw van de stad. De ondergrondse deed meermaals dienst als defensiesysteem. Laon heeft in de bovenstad ook een zeer goed aanbod gezellige plaatsen om te eten naar ieders beurs.

Info: www.tourisme-paysdelaon.com

Zoals we reeds aanhaalden, heeft heel het departement van de Aisne vreselijk afgezien in Wereldoorlog I, van het noorden rond Saint-Quentin tot het uiterste zuiden rond Chateau-Thierry. We beperken ons nu tot het deel rond de Chemin des Dames. Hier vinden we al materiaal genoeg voor een hele reportage en misschien kunnen we nog eens terugkeren om de rest te ontdekken. De Chemin des Dames is een smalle richel van ongeveer 30 km die op een hoogte van 100 meter een natuurlijke barrière vormt tussen Laon en Reims. Vanwaar de naam? Vrij simpel: in de 18de eeuw gebruikten Adelaide en Victoire, dochters van Lodewijk XV deze weg om vanaf Parijs hun gouvernante te bezoeken. Om hun reis comfortabeler te maken werd de weg aangepast en verbeterd. Strategisch een ligging die bevelhebbers tot de verbeelding sprak. Tussen Laffaux en Craonne werd zo hevig gevochten tussen september 1914 en oktober 1918 dat een Franse journalist toen verklaarde: “Het is hier Verdun, maar erger”. Het plateau en de omgeving hebben ontelbare oorlogssites. De belangrijkste is zeker de “Caverne du Dragon”. Dit was oorspronkelijk een steengroeve waarin kalksteen ontgonnen werd. Het Duitse leger veranderde de steengroeve vanaf 1915 in een enorme ondergrondse kazerne met het doel er een onneembare vesting van te maken. Zij gaven het de naam Drachenhohle. Het grote offensief van de Fransen in april 1917 was een gruwelijke flop en pas in juni van dat jaar konden ze de steengroeve heroveren. In oktober van dat jaar was er zelfs een soort cohabitatie toen de Duitsers een deel bezetten en in de caverne een scheidingsmuur was. Sinds 1920 werd het een museum en verleden jaar voltooide men een grondige restauratie en vernieuwing. Je kan de steengroeve nu bezoeken met een gids en gedurende een uur een beeld krijgen van het dagelijkse leven van de soldaten in de caverne.

Info: www.caverne-du-dragon.fr

Ga zeker in eigen tempo de verschillende monumenten en begraafplaatsen bezoeken langs deze mooie route. Cerny-en-Laonnois heeft naast een grote Franse begraafplaats ook een herinneringskapel. Voorbij Cerny begint ook de Britse sector en Vendresse CWGC cemetery is een van de mooist gelegen Britse begraafplaatsen in West-Europa. Ook het Monument des Basques in de buurt is speciaal, de Baskische soldaat wordt afgebeeld in zijn typische Baskische landbouwerklederdracht en kijkt in zuidwestelijke richting naar zijn thuisgewest. Wij eindigden in Vailly-sur-Aisne met zijn Britse en Franse begraafplaats broederlijk naast elkaar en in Soupir waar 592 Italiaanse soldaten rusten op de Italiaanse begraafplaats die getooid is met een enorme zwarte gietijzeren poort.

Een aanrader voor deze streek is de “Gids voor Slagvelden 1914-1918 – Marne/Champagne/Chemin des Dames van Michelin, die ook in het Nederlands beschikbaar is. En nu op naar dag III …

DSC_0121DSC_0126DSC_0159