Ongeveer 40 minuten rijden ten noorden van Londen en in de omgeving van Milton Keynes vind je Bletchley Park. Milton Keynes, een der satellietsteden of “new towns” werd opgericht na WWII, om enerzijds Londen te ontlasten en anderzijds veel mensen die hun huis verloren door de massieve Duitse luchtaanvallen, een woonst te geven. De huizen zijn gebouwd volgens eenzelfde patroon en je vindt er ongeveer 28, verspreid over het Britse continent.
In het park ligt een Victoriaans “Mansion” (herenhuis), in 1883 eigendom van een Londense bankier. Na zijn dood kwam het in handen van een projectontwikkelaar en in 1938 was de geheime dienst (MI6) op zoek naar een veiligere locatie voor hun code school, veiliger dan hun toenmalige adres in Londen. Bletchley lag op het platteland, maar had ook goede spoor- en wegverbindingen.
Bletchley Park is nu een erfgoed site met museum, gelegen in een groot groengebied. Tussen 1939 en 1945 noemde men het “The home of the codebreakers”. Het was het eerste grote codebrekers centrum in de wereld.
De missie: het kraken van Duitse gecodeerde berichten (zoals de Duitse enigma machine).
De radioberichten werden gedecodeerd en als een enorme puzzel weer in elkaar gezet.
In de glorietijd werkten hier 8.500 personen. Accommodatie was voorzien in de onmiddellijke omgeving en velen kwamen met de fiets, vandaar nog de vele fietspaden die het domein doorkruisen. Het verhaal dat Alan Turing, een der smaakmakers van het project, op sommige dagen in de zomer op zijn fiets en met gasmasker om zich te beschermen tegen de pollen die hem een periode van hooikoorts zouden aansmeren, naar Bletchley kwam, doet zelfs de ronde.
Een groep uitvinders als wiskundigen, ingenieurs en zelfs schaakgrootmeesters, bouwden hier allerlei toestellen. Eén ervan noemde men “The Bombe”. “The Bombe” was geen computer, maar een complex elektromechanisch toestel en een grote hulp bij het decoderen.
Een complex elektronisch circuit zocht systematisch combinaties achter de Duitse berichten. In 1942 kwam er een eerste programmeerbare elektronische computer – genaamd Colossus.
Na de oorlog richtte men GCHQ (Government Communications Headquarters) op, het modernere vervolg op Bletchley. Zij verlieten de “country house” atmosfeer en zochten nieuwe gebouwen rond Cheltenham. Van hieruit werd het werk verder gezet, samen met Amerika en ging men het tijdperk van de Koude Oorlog tegemoet.
Rond de jaren ’90 was het complex totaal verwaarloosd, maar een private trust begon met intensieve restauratie. Sommige hutten waren totaal onherstelbaar en nu nog is het project niet ten einde. Rond de Victoriaanse “Mansion”, die gebruikt kan worden als seminarie en cursusachtergrond, vindt men allerlei tentoonstellingen over de oorlogs- en decoderingsperiode. In het hoofdgedeelte vindt men een replica van “The Bombe”.
In sommige hutten komt men ook “het leven zoals het was in de jaren ’40” tegen. Churchill heeft uiteraard een tentoonstelling en naast de altijd weerkerende tearoom, het restaurant en de souvenirshop vind je er nog een werkend “post office anno 1940” en een tentoonstelling van klassieke auto’s.
In het hoofdgedeelte van ‘Block B’ vindt men ook een zeer interessante tentoonstelling over een lokaal regiment, “The Oxf. & Bucks L. I.” (Oxfordshire & Buckinghamshire light infantery).
Tot 1942 hielden ze de wacht in Bletchley Park. Nadien kreeg het tweede bataljon een bijzondere opdracht in de ‘airborne division’. Hun grootste verwezenlijking was op D-day in 1944. Onder leiding van de beroemde Major Howard deden ze een landing met zweefvliegtuigen (ongeveer 140 Oxf. & Bucks) uren voor de invasie van de Normandische stranden begon . , om de bruggen over het Caen kanaal en de Orne rivier te vrijwaren. Deze vitale bruggen stonden enkele kilometers landinwaarts. Dit succesvol huzarenstukje, Pegasus Bridge, wordt mooi in beeld gebracht in Bletchley.
Als je wil kan je zelf op enkele replica decoderingstoestellen spelen en de collectie speelgoed anno 1940 is grandioos.
In hut nummer 12 is er een merkwaardige tentoonstelling: “From Bletchley with love”, verhalen over WWII-spionnen & dubbelagenten en de oorlogsexploten van Ian Fleming, de ‘Bond man’.
Over zijn codebrekers zei Churchill ooit: “They are the geese that laid the golden eggs but never cackled” (Het zijn de ganzen die gouden eieren produceerden, maar nooit kakelden.).
